Wysłany:
2014-01-19, 11:07
, ID:
2867554
10
Zgłoś
Nie chce mi się odnosić do wszystkich komentarzy, ale kilka słów wyjaśnienia.
To nieprawda że technologia wytwarzania stali damasceńskiej zaginęła, albo że nie udałlo się jej odtworzyć, tzn. nie zaginęła w XVII/XVIII w. jak dotychczas sądzono - przwetrwała w Indiach do końca XIX wieku i opisy jej wytwarzania możemy odnaleść w pamiętnikach brytyjskich oficerów przemierzających perłę korony brytyjskiej. W międzyczasie po zaniku tej technologii na bliskim wschodzie udało się ją ównież odtworzyć (również jeszcze w XIX w.) rosyjskiemu badaczowi płk. Anosowowi.
Pokrótce: To co powszechnie określane jest mianem stali damasceńskiej prawidłowo powinno być nazywane bułatemm bądź stalą "wootz". Wootz jest to stal tyglowa, czyli technologia jej produkcji jest wtórna. NIe uzyskuje się ją bezpośrednio z rudy w procesie wytopu, tylko przetapia w tyglu metaliczne żelazo/stal z odpowiednimi dodatkami (głównie pyłem węgla drzewnego) a następnie bardzo wolno chłodzi (kilka-kilkanaście godzin). To właśnie w tym powolnym chłodzeniu jest cała tajemnica. dzięki niemu następuje natualna segregacja pierwiastków w stali i wydziela się dendrytyczny cementyt, któy tworzy później ów wzór na powierzchni głowni. Tak na marginesie dodam że cementyt jest najtwardszym związkiem występującym w stali. Następnie cała sztuka polega na odpowiedniej obróbce takiej stali, gdyż nie można jej zbytnio rozgrzać gdyż doprowadzi to do rozpuszczenia się siatki cementytu w stali. Paktycznie temperatura kucia nie przekracza tutaj 700-800 stopni C, podczas gdy zazwyczaj obóbka kowalska przeprowadzana jest w temp. 1100-1200 stopni.
Nóż pokazany na filmiku wykonany jest z tzw. "damastu skuwanego", czyli europeskiego substytutu. Technika jego wytwarzania polega na zgrzewaniu ze sobą naprzemiennie stali twardej i miękkiej i w tym przypadku to ta różnica w składzie stali tworzy wzór na powierzchni (w wootz dla przypomnienie wzór jest efektem krytalizacji wlewka w odpowiedniej temp.).
Problem jaki się tu pojawia spowodowany jest zróżnicowaną terminologią. Ów widoczny na filmiku damast skuwany w krajach anglojęzycznych określany jest właśnie mianem "damaskus steel", podczas gdy damast krystaliczny nosi nazwę "wootz". U nas wootz określa się jako bułat bądź właśnie damast (stal damasceńska) a anielski "damaskus" nosi miano damastu skuwanego, czasem też niesłusznie określanego mianem "dziweru", co jest jeszcze czymś zupełnie innym.
Wootz/bułat wytwarzany jest obecnie przez wielu rzemieślników na świecie (w tym również w Polsce). Najbadziej znanym jest chyba ukraiński knifemaker Vasilij Fursa.
Zainteresowanym tematem polecam w pierwszej kolejności książkę J Piaskowskiego "O stali damasceńskiej" oraz prace Allana Williamsa oraz J.D. Verchoevena.
Dziękuję
Pozdrawiam
Expert.
Ps. Hasło "stal damasceńska" z wikipedii można se wsadzić między poślady...