BITWA O KOŁOBRZEG – 14 dni męstwa i poświęcenia
Przełamanie Wału Pomorskiego otworzyło przed wojskami polskimi i radzieckimi drogę w kierunku Bałtyku. Dalsze działania wojskowe 1 i 2 Frontu Białoruskiego miały na celu rozbicie na dwie części Grupę Armii „Wisła”, aby zmniejszyć jej możliwości bojowe i mobilizacyjne. Linią dzielącą te dwa fronty była rzeka Parsęta. Po kilku dniach skrzydła frontów dochodziły już do morza w rejonie Kołobrzegu i Koszalina, dzieląc niemieckie siły na Pomorzu na dwie części. Niemcy usiłowali utrzymać łańcuch baz morskich dla zaopatrzenia zablokowanych na wschodzie wojsk. Władze niemieckie praktykowały taktykę "spalonej ziemi" polegającej na zniszczeniu, ewentualnie ewakuowaniu z opuszczanych terenów wszystkiego, co było wartościowe. Ewakuowano także całkowicie niemiecką ludność cywilną. Duża część uciekinierów znalazła się w Kołobrzegu.
Gdy front zbliżał się z dnia na dzień coraz bardziej, w listopadzie 1944 r., Kołobrzeg ogłoszono twierdzą. Rozpoczęte zostały prace przygotowawcze do obrony miasta.
Zapędzono ludność do kopania rowów, zaczęto organizować bataliony Volkssturmu, do którego wcielano wszystkich mężczyzn w wieku od 16 do 60 lat. W mieście i na obrzeżach prowadzono prace fortyfikacyjne. Na przedpolach budowano transzeje oszalowane drewnem oraz schrony drewniano-ziemne.
1 marca nowym komendantem "Festung Kolberg" został ceniony przez Hitlera weteran Afrika-Korps, Oberst (pułkownik) Fritz Fullriede.
Załoga Twierdzy wynosiła około 10-12 tys. żołnierzy armii regularnej i Volkssturmu dysponujących ok. 60 działami i moździerzami różnych kalibrów, 16 ciężkimi wyrzutniami pocisków rakietowych Nebelwerfer, i pociągiem pancernym Panzerzug 72A wyposażonym w artylerię i broń maszynową. Oprócz tego obrońcy twierdzy mieli jeszcze do dyspozycji prawdopodobnie 18 sprawnych czołgów i dział pancernych oraz 12 transporterów i samochodów opancerzonych, wyposażonych w szybkostrzelne działka i karabiny maszynowe. Od początku do końca załogę wspierały z morza ogniem swej artylerii. Dodatkowo w nocy 12/13 marca nastąpił zrzut broni i amunicji dla obrońców. W dniach 4, 8, 10 i 13 marca udział w walkach brało także niemieckie lotnictwo, dokonując ataków grupami do 8 samolotów Bf-109 i Fw-190.
Dla załogi Kołobrzegu alarm bojowy zarządzono 3 marca po południu. Żołnierzom wydano amunicję, pancerfausty i granaty. Odziały zajęły swe pozycje na przedpolach miasta. Tej nocy komendant twierdzy - Fullriede ogłosił dla Kołobrzegu stan oblężenia. Drukarnia "C.F. Post'sche Buchdruckerei und Verlag" przy ul. Tumskiej (obecnie ul. Katedralna) wydrukowała plakat, który rano rozwieszono na słupach ogłoszeniowych:
Noc z soboty na niedziele 3\4 marca przebiegła jeszcze spokojnie. Oddziały radzieckiej 45 Brygady Pancernej Gwardii pod dowództwem płk Mikołaja Morgunowa zajmowały wsie po zachodniej stronie Kołobrzegu. Po zniszczeniu stacji pomp w Rościęcinie, Rosjanie pozbawili Kołobrzeg wody pitnej. O godzinie 5:30 nastąpiła ewakuacja lotniska w Bagiczu. Wystartowały samoloty Fw-190 i po nawiązaniu krótkiej walki z Rosjanami odleciały na zachód.Około godziny ósmej kilkanaście radzieckich czołgów wdarło się do miasta ulicą Trzebiatowską.
[size=14]
4 marca do Kołobrzegu podeszły jednostki sowieckiej 1 Armii Pancernej, które po nieudanej próbie zdobycia miasta z marszu, przecięły jego lądowe szlaki komunikacje.
7 marca jednostki 1 Armii WP rozpoczęły oblężenie miasta. Pierwsze uderzenie 6 Dywizji na południowe przedmieścia doprowadziło do głębokiego włamania. 3 Dywizja zamknęła pierścień okrążenia od wschodu 8 marca. Do 12 marca, w ciężkich walkach, przełamano zewnętrzny pierścień obronny.
Od 12 do 17 marca walczono o przełamanie drugiego pierścienia obrony i umocnionych obiektów w śródmieściu, 13 marca do walki wprowadzono 4 Dywizję Piechoty i 4 Pułk Czołgów Ciężkich. W dywizjach zorganizowano grupy szturmowe. W tym okresie 6 Dywizja zbliżyła się z południa do portu, opanowała Wyspę Solną i sforsowała rzekę Parsętę. 3 Dywizja i 18 Pułk 6 Dywizji, wspierane przez czołgi i działa pancerne, walczyła o Stare Miasto, zdobyła gazownię i podeszła do stacji kolejowej. 4 Dywizja zdobyła tor wyścigowy, lokomotywownię i warsztaty kolejowe. W rejonie dworca kolejowego zniszczony został niemiecki pociąg pancerny Panzerzug 72A, którego dowódcą był Gerhard Roeming.
14 marca 1945 roku radiostacja sztabu armii nadała do komendanta twierdzy, płk. Fulriede, wezwanie do poddania Kołobrzegu. Wobec odrzucenia propozycji kapitulacji oddziały 1 Armii wznowiły działania bojowe.
15 marca na redę kołobrzeską przybyły ze Świnoujścia, wezwane drogą radiową, posiłki niemieckie. Działanie lotnictwa polskiego, z powodu gęstej mgły, nie mogło przeszkodzić w desantowaniu. Mimo ognia artylerii desant zdołał wylądować i wykonał silne kontrataki, które odparto.
W nocy z 17 na 18 marca, po przegrupowaniu oddziałów i przygotowaniu artyleryjskim, rozpoczął się generalny szturm trzeciego pierścienia obrony. W godzinach rannych rejon stacji kolejowej i port zostały zdobyte. Nieprzyjacielowi udało się część sił ewakuować morzem. Reszta została zniszczona lub wzięta do niewoli (około 8000 jeńców). Własne straty wyniosły 1206 poległych i zaginionych bez wieści oraz około 2500 rannych.
Po walkach na kołobrzeskiej plaży odbyły się uroczyste zaślubiny Polski z morzem.
Przełamanie Wału Pomorskiego otworzyło przed wojskami polskimi i radzieckimi drogę w kierunku Bałtyku. Dalsze działania wojskowe 1 i 2 Frontu Białoruskiego miały na celu rozbicie na dwie części Grupę Armii „Wisła”, aby zmniejszyć jej możliwości bojowe i mobilizacyjne. Linią dzielącą te dwa fronty była rzeka Parsęta. Po kilku dniach skrzydła frontów dochodziły już do morza w rejonie Kołobrzegu i Koszalina, dzieląc niemieckie siły na Pomorzu na dwie części. Niemcy usiłowali utrzymać łańcuch baz morskich dla zaopatrzenia zablokowanych na wschodzie wojsk. Władze niemieckie praktykowały taktykę "spalonej ziemi" polegającej na zniszczeniu, ewentualnie ewakuowaniu z opuszczanych terenów wszystkiego, co było wartościowe. Ewakuowano także całkowicie niemiecką ludność cywilną. Duża część uciekinierów znalazła się w Kołobrzegu.
Gdy front zbliżał się z dnia na dzień coraz bardziej, w listopadzie 1944 r., Kołobrzeg ogłoszono twierdzą. Rozpoczęte zostały prace przygotowawcze do obrony miasta.
Zapędzono ludność do kopania rowów, zaczęto organizować bataliony Volkssturmu, do którego wcielano wszystkich mężczyzn w wieku od 16 do 60 lat. W mieście i na obrzeżach prowadzono prace fortyfikacyjne. Na przedpolach budowano transzeje oszalowane drewnem oraz schrony drewniano-ziemne.
1 marca nowym komendantem "Festung Kolberg" został ceniony przez Hitlera weteran Afrika-Korps, Oberst (pułkownik) Fritz Fullriede.
Załoga Twierdzy wynosiła około 10-12 tys. żołnierzy armii regularnej i Volkssturmu dysponujących ok. 60 działami i moździerzami różnych kalibrów, 16 ciężkimi wyrzutniami pocisków rakietowych Nebelwerfer, i pociągiem pancernym Panzerzug 72A wyposażonym w artylerię i broń maszynową. Oprócz tego obrońcy twierdzy mieli jeszcze do dyspozycji prawdopodobnie 18 sprawnych czołgów i dział pancernych oraz 12 transporterów i samochodów opancerzonych, wyposażonych w szybkostrzelne działka i karabiny maszynowe. Od początku do końca załogę wspierały z morza ogniem swej artylerii. Dodatkowo w nocy 12/13 marca nastąpił zrzut broni i amunicji dla obrońców. W dniach 4, 8, 10 i 13 marca udział w walkach brało także niemieckie lotnictwo, dokonując ataków grupami do 8 samolotów Bf-109 i Fw-190.
Dla załogi Kołobrzegu alarm bojowy zarządzono 3 marca po południu. Żołnierzom wydano amunicję, pancerfausty i granaty. Odziały zajęły swe pozycje na przedpolach miasta. Tej nocy komendant twierdzy - Fullriede ogłosił dla Kołobrzegu stan oblężenia. Drukarnia "C.F. Post'sche Buchdruckerei und Verlag" przy ul. Tumskiej (obecnie ul. Katedralna) wydrukowała plakat, który rano rozwieszono na słupach ogłoszeniowych:
Cytat:
"Rosjanie zbliżają się do Kołobrzegu. Dla miasta i okolicy zostaje ogłoszony stan oblężenia. Tym samym cała władza przechodzi w ręce komendanta twierdzy. Akty sabotażu, rabunku i jakiekolwiek działania osłabiające Wehrmacht będą karane natychmiastowym rozstrzelaniem. Wszyscy znajdujący się w Kołobrzegu, a jeszcze nie zaszeregowani członkowie Wehrmachtu - z wyjątkiem załóg kobiecych - nie mogą opuszczać Kołobrzegu bez ważnego dowodu wydanego przez komendanturę miasta i winni się natychmiast zameldować w koszarach Schilla. Podpisał: Fullriede Pułkownik i komendant twierdzy."
Noc z soboty na niedziele 3\4 marca przebiegła jeszcze spokojnie. Oddziały radzieckiej 45 Brygady Pancernej Gwardii pod dowództwem płk Mikołaja Morgunowa zajmowały wsie po zachodniej stronie Kołobrzegu. Po zniszczeniu stacji pomp w Rościęcinie, Rosjanie pozbawili Kołobrzeg wody pitnej. O godzinie 5:30 nastąpiła ewakuacja lotniska w Bagiczu. Wystartowały samoloty Fw-190 i po nawiązaniu krótkiej walki z Rosjanami odleciały na zachód.Około godziny ósmej kilkanaście radzieckich czołgów wdarło się do miasta ulicą Trzebiatowską.
[size=14]
4 marca do Kołobrzegu podeszły jednostki sowieckiej 1 Armii Pancernej, które po nieudanej próbie zdobycia miasta z marszu, przecięły jego lądowe szlaki komunikacje.
7 marca jednostki 1 Armii WP rozpoczęły oblężenie miasta. Pierwsze uderzenie 6 Dywizji na południowe przedmieścia doprowadziło do głębokiego włamania. 3 Dywizja zamknęła pierścień okrążenia od wschodu 8 marca. Do 12 marca, w ciężkich walkach, przełamano zewnętrzny pierścień obronny.
Od 12 do 17 marca walczono o przełamanie drugiego pierścienia obrony i umocnionych obiektów w śródmieściu, 13 marca do walki wprowadzono 4 Dywizję Piechoty i 4 Pułk Czołgów Ciężkich. W dywizjach zorganizowano grupy szturmowe. W tym okresie 6 Dywizja zbliżyła się z południa do portu, opanowała Wyspę Solną i sforsowała rzekę Parsętę. 3 Dywizja i 18 Pułk 6 Dywizji, wspierane przez czołgi i działa pancerne, walczyła o Stare Miasto, zdobyła gazownię i podeszła do stacji kolejowej. 4 Dywizja zdobyła tor wyścigowy, lokomotywownię i warsztaty kolejowe. W rejonie dworca kolejowego zniszczony został niemiecki pociąg pancerny Panzerzug 72A, którego dowódcą był Gerhard Roeming.
14 marca 1945 roku radiostacja sztabu armii nadała do komendanta twierdzy, płk. Fulriede, wezwanie do poddania Kołobrzegu. Wobec odrzucenia propozycji kapitulacji oddziały 1 Armii wznowiły działania bojowe.
15 marca na redę kołobrzeską przybyły ze Świnoujścia, wezwane drogą radiową, posiłki niemieckie. Działanie lotnictwa polskiego, z powodu gęstej mgły, nie mogło przeszkodzić w desantowaniu. Mimo ognia artylerii desant zdołał wylądować i wykonał silne kontrataki, które odparto.
W nocy z 17 na 18 marca, po przegrupowaniu oddziałów i przygotowaniu artyleryjskim, rozpoczął się generalny szturm trzeciego pierścienia obrony. W godzinach rannych rejon stacji kolejowej i port zostały zdobyte. Nieprzyjacielowi udało się część sił ewakuować morzem. Reszta została zniszczona lub wzięta do niewoli (około 8000 jeńców). Własne straty wyniosły 1206 poległych i zaginionych bez wieści oraz około 2500 rannych.
Po walkach na kołobrzeskiej plaży odbyły się uroczyste zaślubiny Polski z morzem.